Vriendschap

Vriendschap is als je autisme hebt vaak een lastig iets. Je kunt niet inschatten wat de ander denkt en dit maakt het moeilijk om uit te spreken wat je wilt. Liever pas je je aan de ander aan met als gevolg dat dingen tegen je zin in doet. Van binnen is de deur naar de ander dan al dicht gegaan.

Dat is jammer, want vaak niet nodig. De twijfels, de zorgen, en de soms slapeloze nachten bezorgen we vooral ons zelf. Een deelneemster van het autivrouwencafé was moedig geweest. Ze had deze zorgen met haar vriendin besproken. Die zag helemaal geen probleem waar zij zelf dat wel zag.

Jezelf uitspreken is lastig

Voor de meesten is dit waarschijnlijk een te grote stap: het bespreken van je zorgen en vragen om feedback. En ook het uitspreken van wat je graag wil en wat je fijn vindt. Grote kans dat je, net als ik vroeger, niet eens weet wat je zelf wilt. Je bent het zo gewend om je aan de ander aan te passen. Het bekende kameleon effect.

Of je komt er de volgende dag pas achter dat je eigenlijk helemaal geen zin hebt in wat je hebt afgesproken. En dan is het te moeilijk om er nog op terug te komen. Je weet niet hoe je het moet verwoorden. Of je kunt je er gewoon niet toe zetten door de sociale faalangst. En dan is de spreekwoordelijke deur alweer gesloten. Doorgroeien naar een hechte, warme vriendschap gaat dan gewoon niet. Terwijl je dat zo graag zou willen.

De goede vrienden die je hebt stammen meestal uit een ver verleden. Dit zijn de vrienden waar je wel alles van jezelf durft te laten zien en je veilig bij voelt. Die vrienden raak je gewoon niet meer kwijt, daar mag je helemaal jezelf zijn. Je kent elkaar door en door. Maar nieuwe vriendschappen daar lukt het niet mee om die zo vertrouwd te krijgen.

Vertrouwen moet groeien

Heb jij iemand met wie je goede vrienden zou willen zin? Dan helpt het om te weten dat een vriendschap moet groeien. En welke dingen je kunt doen om de vriendschap te laten groeien. Je hoeft je minder zorgen te maken want je weet waar je aan toe bent. Een vriendschap heeft ook gewoon tijd nodig. Zo groeit het vertrouwen.

Dit zijn verschillende de fases van een vriendschap:

Fase 1: Kennismaking en aftasten

Je ontmoet iemand en je ontdekt veel overeenkomsten: omstandigheden, interesses, opleiding of werk. De ander is als een spiegel van jezelf: je herkent veel van jezelf en het is leuk om van gedachten te wisselen over jullie gedeelde onderwerpen. Tegelijk ga je na of er een vriendschap in zit, of je het contact met deze persoon verder uit kunt diepen. Voel je je veilig? Is er een klik? Gaat het soepel?

Fase 2: Leuke dingen doen

Je durft het aan om dingen met elkaar te doen. Je spreekt af om ergens wat te drinken, naar een evenement te gaan, een cursus of uitstapje. Logeren, weekendje weg of vakantie valt hier voor sommigen ook al onder. Voor anderen nog niet.

Fase 3: Infiltreren in elkaars dagelijkse leven

Het vertrouwen is zo groot dat je over alles kunt praten met elkaar. Je ontmoet elkaars familie en vrienden. Je raakt vertrouwd met elkaar. De ander is onderdeel van je leven, hoort erbij. Je appt, belt, ontmoet elkaar zomaar, gewoon omdat het fijn is. De vriendschap groeit door te delen over wat je meemaakt en wat je beweegt, ook in het onderlinge contact.

Fase 4: Verbinding

Jullie basis is zo sterk, die kan nu alles hebben. Dus ook al ontstaan er verschillen, in bijvoorbeeld levensfase of zienswijze, daarmee kun je elkaar nu juist inspireren en verdiept de vriendschap zich. Je ziet het mooie in de persoon, los van de meningen en ervaringen. De verbinding staat vast. In tijden van nood ben je er voor elkaar. Dan leer je je echte vrienden kennen zeggen ze niet voor niets.

Fase 5: Meegroeien met elkaar

Hoe vaak of hoe weinig je elkaar ook ziet, het is altijd goed. Je weet dat de ander er altijd is en andersom. Ook al veranderen de omstandigheden, bijvoorbeeld door de komst van kinderen of een verhuizing, de vriendschap staat als een rots. Levenslang.

Zelf heb ik een vriendin in Australië en die zie en spreek ik eigenlijk alleen als ze in Nederland is. Dat is een keer per drie jaar, gemiddeld. Maar dan voelt het alsof wel elkaar gisteren nog spraken, ook al hebben we zoveel in te halen en te bespreken, het is altijd even fijn en leuk. Ik ken haar van mijn studietijd. Duidelijk fase 5!

Een vriendschap gaande houden is lastig

De meeste mensen met autisme lukt het prima om zo af en toe nieuwe contacten te leggen. We weten meestal wel hoe telefoonnummers moeten uitwisselen en een afspraak kunnen maken. Waar het vaak mis gaat bij het maken van nieuwe vriendschappen is de stap van fase 2 naar fase 3, het naar elkaar toe groeien. Het lastige is het laten zien van jezelf en het omgaan met verschillen. Bijvoorbeeld wanneer je dingen anders ziet dan de ander. Of geen zin hebt om te doen wat de ander voorstelt. Je wilt de vriendschap niet verstoren en je drukt je behoeftes en verlangens weg. Het gevolg is een gevoel van onvrede en afstand.

Vaak blijft het dan stil. Je weet niet wat je moet doen en laat niets meer van je horen. Het contact moet dan van de ander komen en als dat niet gebeurt is de vriendschap in spé verloren. Het leven gaat door, en andere mensen gaan ook gewoon door… Misschien vraag je je af wat je verkeerd hebt gedaan.

Als het keer op keer niet lukt om vrienden te maken, is dat schrijnend. Het doet wat met je. Je gaat negatief denken over jezelf en de sociale faalangst groeit. Het gevoel er niet bij te horen, niet begrepen te worden, of van een andere planeet te komen kennen we allemaal. Zelf heb ik talloze keren afgesproken met nieuwe mensen en het er na een aantal afspraken ook bij laten zitten. Ik wist niet wat ik moest doen en mijn aandacht ging terug naar de vertrouwde vrienden en bezigheden. Meestal hoorde ik ook niets meer van de ander en bleef het daarbij.

Het ligt niet altijd aan jou

Soms kwamen er dan vragen op. Passen deze mensen niet bij me? Ligt het aan mij? Wat gaat er mis? Maar ik kwam er niet uit. Telkens weer twijfelde ik aan mezelf en liet het er dan maar bij zitten. Kennelijk was ik niet goed genoeg, niet leuk of interessant genoeg. Dacht ik. En zo hield ik zelf de deur dicht.

Een paar jaar geleden ontstond er een nieuwe vriendschap en kreeg ik het door. Het was een intelligente, aardige en sociale vrouw en we hadden een aantal raakvlakken. Er was een klik, we begonnen af te spreken en ik zag een toekomst in deze vriendschap. De aftastfase was voorbij. We spraken regelmatig af om muziek te maken en we zijn er een keer op uit geweest met haar baby. Voor mijn gevoel zat het helemaal goed. Het vertrouwen groeide en ik voelde me zelfs een beetje thuis bij haar.

In die tijd kreeg ik door hoe je de spreekwoordelijke deur open kon houden. Ik had door hoe je in contact kon blijven zelfs als er meningsverschillen zijn, of andere behoeften. Op een dag ontstond er een lastige situatie met de kinderen die we niet meteen konden bespreken. Die avond heb ik meteen gebeld om het na te bespreken. Er kwamen emoties bij kijken en oud zeer. Zelfs dat werd besproken. Er leek respect te zijn van beide kanten. Ik had de hoop dat deze hobbel genomen was.

Helaas had ik het mis. De muziek was al een tijdje om een andere reden gestopt, dus we zagen elkaar niet zo vaak meer. Ik heb toen af en toe nog wat van me laten horen en haar uitgenodigd voor onze verjaardagen (dat was in de zomer). Van haar kant kwam niks, ze is alleen even kort op een ander moment langs geweest. Het was niet meer als eerst. Ik zag hoe de deur weer was dichtgegaan. Toen heb ik het er maar bij gelaten. Aan een dood paard moet je niet blijven trekken, er komen vanzelf weer nieuwe mensen op je pad.

Er zijn genoeg kansen

Niet alleen mensen met autisme vinden het moeilijk om vriendschappen op te bouwen. Laat je dus niet ontmoedigen door de gedachte dat het per se aan je autisme ligt. Iedereen loopt met dingen rond die lastig te bespreken zijn. Als het niet lukt in een vriendschap is het ook gewoon niet de tijd, of niet de persoon om mee bevriend te zijn. Je komt vanzelf wel weer nieuwe mensen tegen 😊

Trek dus gewoon de stoute schoenen aan schrijf dat mailtje, pak die telefoon, of tik dat appje!